"Schoollopen in een beschermd monument is elke dag geschiedenis inademen”, zegt Matthias Diependaele, Vlaams minister van Onroerend Erfgoed. Als hij het zegt. De minister investeert een flink bedrag in de restauratie van beschermde onderwijsgebouwen. De Antwerpse Hogere Zeevaartschool is er een van. aNNo slaat de handen in elkaar met Nederlands Architectenbureau Atelier Kempe Thill en wint met glans een internationale wedstrijd. 

Ontwerpvisie vanuit de historiek van het gebouw

Het vroeg-modernistische gebouw van de Brusselse architecten Van Kriekinge en zoon dateert uit 1932. Intens gebruik laat zijn sporen na. En ook het aantal leerlingen neemt toe. Kortom, restauratie en uitbreiding zijn meer dan nodig voor een futureproof schoolgebouw.

Maar eerst terug naar het verleden. We duiken de archieven in en leggen de erfgoedwaarden en krachtlijnen van dit topmonument bloot. Onze voornaamste vaststelling? De oostelijk vleugel, in 1956 verlengd, verstoort het historische beeld en de originele ruimtewerking. Bovendien is hij in slechte bouwfysische staat. We nemen een besluit: sloop. Een gewaagde keuze maar volledig gerechtvaardigd vanuit ons bouwhistorisch onderzoek. Zo krijgt het modernistische monument zijn vroegere glans en glorie terug en wordt het origineel ruimtelijk concept opnieuw leesbaar. De ruimte die vrijkomt leent zich optimaal voor een vrijstaand nieuwbouwvolume.

Ook de wedstrijdjury erkent onze keuze: “Het is duidelijk dat de ontwerpers de herwaardering van het beschermd monument als basis hebben genomen en dit beschouwen als het belangrijkste element binnen het ontwerp. Alle ingrepen, gaande van sloop tot nieuwbouw versterken de restauratie.”

Innovatieve materialen en technieken

De Hogere Zeevaartschool werd in 1930 gebouwd met voor die periode innovatieve technieken en materialen. Het onderzoek hiernaar is voor aNNo het ultieme vertrekpunt om de juiste restauratiemethode te bepalen. We duiken diep in het project met tools als mock-ups van buitenschrijnwerk, betonboringen, 3D-print van deurklinken en reinigen proefvlakken van de gevel. We maken een stalenpalet en schilderen de panelen in oorspronkelijke kleuren. Hiervoor grijpen we terug naar zwart-witfoto’s van het gebouw voor en na de oprichting. Wat opvalt zijn twee contrastkleuren. Zwart en wit denken we, afgaand op de periode. Maar kleurenonderzoek wijst iets ander uit: ivoor en donkerbruin. Deze twee tinten bepalen de look & feel van het gebouw.

Historische circulatiezones in ere herstellen

We onderzoeken hoe we dit gebouw kunnen aanpassen aan recente regelgeving. Ook hiervoor baseren we ons op wat reeds aanwezig is. We restaureren circulatiezones en grote ruimtes naar origineel beeld. In leslokalen en kantoren voegen we waar nodig nieuwe materialen en technieken toe. Nieuwe ingrepen maar altijd geïnspireerd op historisch concept. Helemaal aNNo.

Zeevaartschool klaar voor de toekomst

Het ontwerpconcept dat aNNo samen met Atelier Kempe Thill uittekent, realiseert topvoorzieningen voor de school. Een must want de Hogere Zeevaartschool vaart een toekomst tegemoet als maritiem expertise centrum en zal ook internationaal een rol spelen.

Tussen oud en nieuw ontstaat er een creatieve wisselwerking volgens het principe ‘function follows form’. Concreet: functies passen zich aan binnen originele ruimtewerkingen. Zo brengen we ruimtes als kantoren en leslokalen onder in het monument. Ruimtes met zwaardere eisen zoals grotere aula’s, het stooklokaal, vinden onderdak in de nieuwbouw. Daar komen ook de bibliotheek, een cafetaria, verschillende labo’s en ruimtes voor scheepvaartsimulatoren. Op het dek, de verbindende plek tussen oud en nieuw, creëren we een binnenplein met zicht op het omliggende landschap. En in de verte lonkt de zee.